یونس خان آقاجانی طالش

یونس خان ملقب به رشید همایون" فرزند آقاجان خان" از انقلابیون نامی تالش در نهضت مشروطیت و نهضت جنگل بوده. او پس از برادر بزرگش آقادده خان ملقب به اقبال سلطانـ به سمت نایب الحکومگی کرگانرود شمالی رسید. زمانی که امیرعشایر خلخالی از طرف نهضت جنگل به حکومت گیلان منصوب شد ـ یونس خان در راس قوای تحت امر خود مسوول حفظ امنیت شهر رشت میشود.و زمانی که میرزا کوچک خان باپای پیاده عازم لنکران بوده در ییلاق سوباتان کرگانرود بیمار میشود. ابتدا او را به خانه ی یکی از بستگان یونس خان به نام حسن خان(پسرعموی یونس خان) راهنمایی می کنند و ضمن پذیرایی و مداوای اولیه برایش از اردبیل پزشک می آورند. میرزا سپس به منزل یونس خان در ییلاق خلج یوردی چوبر میرود و  مقصد و مقصود خود را از آن مسافرت بیان میکند ولی یونس خان ابراز مخالفت نموده و سعی میکند میرزا را از آن سفر منصرف نماید ولی وقتی توفیقی نمی یابد ناچار یکی از نوکران خود را به عنوان محافظ و راهنما همراه او میکند تا اینکه میرزا را تا قریه ی مرکزی لریک واقع در آن سوی آستاراچای همراهی کند.
یونس خان سالها پس از خاموشی نهضت جنگل در زمان غائله ی دموکراتها و حکومت جعفر پیشه وری به حراست از تالش و حومه پرداخت و مرزبانی منطقه ی آستارا تا اردبیل را بر عهده گرفت و منشا خدمات شایانی شد. او به همراه قوای دولتی با قوای دموکراتها جنگید و آستارا را از تصرف آنها خارج کرد و سرانجام به پاس خدمات درخشان میهنی به دریافت سه فقره مدال و پرچم نمادین ایلات و عشایر گیلان نایل گردید. آن پرچم و مدال هنوز در نزد فرزندان ایشان می باشد.

منبع کتاب تاریخ تالش عبدالکریم آقاجانی
تهیه و تدوین:نیما آقاجانی